Xã hội
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Xây dựng một hệ thống an sinh bền vững
11:04 AM 15/02/2020
(LĐXH) – (Lược ghi bài phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị trực tuyến đánh giá kết quả 25 năm thực hiện chính sách BHXH, BHYT; các giải pháp triển khai Nghị quyết số 28 và nhiệm vụ công tác năm 2020)
Trong phạm vi toàn cầu, bảo hiểm xã hội (BHXH) đã xuất hiện và phát triển từ cuối thế kỷ 19 với nhiều mô hình khác nhau. Ở nước ta, chính sách là nền móng cho BHXH sau này được hình thành ngay sau khi đất nước giành được độc lập. Từ năm năm 1961, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định 218-CP về Điều lệ tạm thời về các chế độ BHXH đối với công nhân, viên chức Nhà nước.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo hội nghị
Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, với sự phát triển của nền kinh tế nhiều thành phần, chính sách BHXH của nước ta đã từng bước được hoàn thiện, mở rộng ra các khu vực kinh tế khác nhau. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (1991) đã đề ra mục tiêu “thiết lập một hệ thống đồng bộ và đa dạng về bảo hiểm và trợ cấp xã hội…”. Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2001 với quan điểm “Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách” đã phát triển mục tiêu cao hơn, đó là “hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội”.
Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định: “Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội…”. Triển khai các quy định tại Cương lĩnh và Hiến pháp, hệ thống chính sách BHXH và BHYT ngày  càng hoàn thiện hơn, phù hợp hơn với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Điển hình như Chỉ thị 15 về tăng cường lãnh đạo về chính sách BHXH, Nghị quyết 15 về một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020, Nghị quyết 21 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT, đặc biệt là Nghị quyết số 28 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH.
Lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương tham dự hội nghị
Trước hết, hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, phù hợp với quá trình phát triển đất nước và thông lệ quốc tế; mô hình tổ chức hệ thống BHXH, BHYT ngày càng được hoàn thiện theo chủ trương của Đảng về cải cách, tinh gọn bộ máy. Công tác tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật BHXH, BHYT có nhiều đổi mới theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, tạo sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của các tổ chức, cá nhân về vai trò, trách nhiệm cũng như mục đích, ý nghĩa của việc tham gia bảo BHXH, BHYT.
Diện bao phủ BHXH, BHYT ngày càng được mở rộng. Tính đến hết năm 2019, số người tham gia bảo hiểm xã hội đạt gần 16 triệu người (chiếm khoảng 32,3% lực lượng lao động); số người tham gia bảo hiểm y tế đạt gần 86 triệu người (chiếm 90% dân số). Với tỷ lệ này, Việt Nam cơ bản đã hoàn thành mục tiêu BHYT toàn dân và về đích trước thời hạn so với mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 21.
Số lượng người thụ hưởng chế độ BHXH, BHYT không ngừng được tăng lên, bình quân mỗi năm có hàng chục triệu lượt người hưởng chế độ BHXH, hàng trăm triệu lượt người hưởng chế độ BHYT. Theo đó, Quỹ BHXH, BHYT đã trở thành quỹ an sinh lớn nhất; tỷ lệ chi từ nguồn Quỹ BHXH ngày càng tăng; tỷ lệ chi từ ngân sách nhà nước cho BHXH ngày càng giảm, khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng trong việc khuyến khích người dân nâng cao năng lực tự bảo đảm an sinh xã hội.
Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh báo cáo sơ lượckết quả 25 năm hoạt động của BHXH Việt Nam
Đặc biệt, BHXH Việt Nam là một trong những đơn vị có nhiều thành tích trong công tác cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin với nhiều kết quả nổi bật: đã cắt giảm ¾ số thủ tục hành chính (giảm từ 263 xuống 27 thủ tục); xây dựng cơ sở dữ liệu và cấp mã bảo hiểm xã hội cho 97 triệu dân; hệ thống giám định BHYT điện tử đã kết nối 100% cơ sở khám chữa bệnh, thực hiện giám định tự động chi phí khám chữa bệnh BHYT giúp cho việc quản lý, sử dụng quỹ KCB BHYT được công khai, minh bạch, hiệu quả.
Tất cả kết quả nói trên đã góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu cao cả của Đảng và Nhà nước trong việc phục vụ chăm lo cho người dân, khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng trong việc khuyến khích người dân nâng cao năng lực tự bảo đảm an sinh xã hội, bên cạnh sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên của Đảng, của Quốc hội, của Chính phủ và sự phối hợp của các cơ quan hữu quan và sự sáng tạo của ngành BHXH có sự quyết định vô cùng quan trọng.
Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc biểu dương, đánh giá cao sự cố gắng, những nỗ lực của các thế hệ công chức, viên chức, người lao động ngành bảo hiểm xã hội trong suốt chặng đường 25 năm qua.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tặng cờ thi đua xuất sắc cho BHXH Việt Nam
Chăm lo đời sống sức khỏe, sự thịnh vượng ấm no của người dân là trách nhiệm của Đảng và Nhà nước ta. Mục tiêu xuyên suốt phải có hệ thống an sinh xã hội hướng tới toàn dân, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, tạo ra một mạng lưới an toàn, gồm nhiều tầng, nhiều lớp, bảo vệ cho tất cả thành viên, cộng đồng xã hội. Một lần nữa, Thủ tướng nhấn mạnh để đạt được mục tiêu đó, thì độ bao phủ của BHXH phải rộng khắp hơn. Tất cả người lao động và người phụ thuộc phải có lưới an sinh. Hiện mới có 1/3 số người lao động tham gia BHXH thì cái đích còn xa. Do vậy những nỗ lực cần phải cao hơn để đạt được hỉ tiêu phấn đấu theo Nghị quyết 28 của Trung ương với tỉ lệ bao phủ 35% vào cuối năm 2021 và tỉ lệ bao phủ 45% vào năm 2025.
Bên cạnh những kết quả đạt được, BHXH Việt Nam cần có những giải pháp cụ thể hơn, sáng tạo hơn để khắc phục những tồn tại hạn chế như: Hệ thống chính sách, pháp luật BHXH, BHYT phải thường xuyên đổi mới, cập nhật cho phù hợp với thông lệ quốc tế. Chính sách an sinh xã hội cần phải ứng dụng công nghệ số để quản lý thống nhất, bảo đảm hiệu quả, giảm chi phí thường xuyên cho bộ máy tổ chức của BHXH, giảm mạnh thời gian nộp BHXH trong tương lai, khắc phục tình trạng lạm dụng quỹ BHYT, tình trạng trốn đóng BHXH, và nâng cao công tác phối hợp chia sẻ thông tin giữa các cơ quan liên quan với BHXH...
Các đại biểu tham dự hội nghị
Theo báo cáo môi trường kinh doanh của Ngân hàng thế giới thì thời gian nộp thuế, nộp BHXH năm 2019 thì Việt Nam đứng thứ 179/180; tăng 22 bậc so với năm 2018. Tuy nhiên, mức đóng BHXH ở VIệt Nam đang ở mức cao so với khu vực, tỉ lệ đóng BHXH của doanh nghiệp Việt Nam cũng cao trong khu vực ASEAN. Một điều quan trọng cần lưu ý là công cuộc thực hiện cải cách BHXH đang được thực hiện trong bối cảnh không ít khó khăn thách thức về kinh tế xã hội, nguồn lực còn hạn hẹp, thu nhập của người dân còn thấp; tỷ lệ lao động ở khu vực phi chính thức ở mức cao; việc điều chỉnh một số chế độ BHXH qua nhiều giai đoạn tạo ra những bất hợp lý nhất định; áp lực của việc già hóa dân số đối với hệ thống BHXH rất lớn; tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi nhanh về cơ cấu lao động và quan hệ lao động.
Thủ tướng cũng lấy ví dụ chính sách BHYT càng chứng minh tính nhân văn trong tình hình dịch bệnh Covid 19 có diễn biến vô cùng phức tạp. Tuy nhiên dù toàn bộ người dân đã có BHYT nhưng diện bao phủ các dịch vụ còn thấp, chi phí chi trả còn khá hạn chế. Trong khi việc người dân được tiêm phòng cúm hàng năm sẽ làm tăng khả năng đề kháng và giảm thiểu nguy cơ bị nhiễm cúm cho mỗi người và giảm gánh nặng cho xã hội. Đây sẽ là điều cần quan tâm và điều chỉnh trong thời gian tới.
Để BHXH thực sự trở thành trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội của đất nước, BHXH VN và các bộ ngành liên quan cần quán triệt quan điểm lớn về Nghị quyết 28 của Trung ương về chính sách BHXH để đạt được những thắng lợi mục tiêu đề ra.
Thứ nhất, phát triển hệ thống chính sách BHXH BHYT linh hoạt đang dạng, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế, huy động các nguồn lực xã hội theo truyền thống tương thân tương ái của dân tộc, hướng tới bao phủ toàn dân theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội, kết hợp hài hòa theo nguyên tắc đóng hưởng công bằng, bình đẳng chia sẻ bền vững.
Thứ hai, cải cách chính sách BHXH vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính lâu dài, kết hợp hài hòa giữa kế thừa ổn định với đổi mới phát triển, và phải đặt trong mối tương quan giữa đổi mới phát triển các chính sách xã hội khác, nhất là thu nhập, trợ cấp xã hội cho người dân phải nâng cao hơn.
Thứ ba, tổ chức thực hiện chính sách BHXH bảo đảm tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả, hiện đại, nâng cao tính hấp dẫn, củng cố niềm tin và sự hài lòng của người dân, cũng như các chủ thể tham gia BHXH.
Thứ tư, phát triển tổ chức hệ thống chính sách BHXH là nhiệm vụ của tooàn bộ hệ thống chính trị, trách nhiệm của cấp ủy Đảng và chính quyền, Mặt trận tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội, doanh nghiệp đến người lao động. Đặc biệt, BHXH Việt Nam phải xác lập một chiến lược phát triển để trở thành một thiết chế hiện đại, hiệu quả gắn với việc ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối, liên thông trong thực thi chính sách. BHXH Việt Nam phải là mô hình đi đầu trong việc bảo đảm sự hài lòng của người dân, không ngừng củng cố niềm tin của người lao động.
Thứ năm, tiếp tục hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội theo hướng tích hợp để quản lý tập trung, thống nhất, có tính chia sẻ giữa Nhà nước, xã hội và người dân, giữa các nhóm dân cư trong một thế hệ và giữa các thế hệ; bảo đảm công bằng, bền vững, bám sát các mục tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tiếp tục mở rộng độ bao phủ BHYT, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin; hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm; thực hiện kết nối, chia sẻ thông tin với các Bộ, ngành; liên thông giải quyết thủ tục hành chính trên Trục dữ liệu Quốc gia góp phần xây dựng thành công Chính phủ điện tử./.
N.K