Theo thống kê của Ủy ban Quốc gia về NKT, hiện Việt Nam có gần 8 triệu NKT chiếm khoảng 7,8% dân số, trong đó 1,2 triệu là trẻ khuyết tật. Với tỷ lệ này, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ NKT so với tổng dân số khá cao trong khu vực châu Á - Thái bình dương. Phần lớn NKT Việt Nam còn có cuộc sống khó khăn, đặc biệt là khuyết tật do chất độc da cam/dioxin gây ra lại càng vất vả hơn.

Thứ trưởng Đào Hồng Lan phát biểu tại buổi mít tinh

Thứ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, sau khi Công ước của Liên hợp quốc về quyền của NKT được Việt Nam phê chuẩn và Luật NKT được ban hành và có hiệu lực thực hiện, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương triển khai thực hiện. Đặc biệt ngày 05/8/2012 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1019/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2012-2020 và gần đây nhất ngày 21/6/2016 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1100/QĐ-TTg phê duyệt kế hoạch thực hiện Công ước quốc tế về quyền của NKT. Đề án và Kế hoạch này đã cụ thể hóa những hoạt động, giải pháp của từng giai đoạn để thực hiện quy định Công ước và trong Luật NKT nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho NKT xóa bỏ mặc cảm, tự vươn lên hòa nhập xã hội và đóng góp tích cực vào tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Cùng với sự chuyển biến tích cực về nhận thức của xã hội, hoạt động trợ giúp NKT cũng có sự thay đổi căn bản, đó là chuyển từ sự trợ giúp mang tính nhân đạo từ thiện sang trợ giúp theo quan điểm phát triển. “Trước đây, để trợ giúp NKT chủ yếu là lương thực. Nhưng những năm gần đây Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách bảo đảm an sinh đối với NKT. Người khuyết tật được trợ cấp xã hội, được hỗ trợ nhà ở, giáo dục, y tế, tiếp cận giao thông và các công trình xây dựng, được hỗ trợ dạy nghề, việc làm, vay vốn ưu đãi để làm kinh tế và hỗ trợ sinh kế… Điều này đã mang lại cho NKT sự tự tin, tự lập cuộc sống, đã có rất nhiều tấm gương là khuyết tật thành đạt trong các lĩnh vực kinh tế, khoa học, chính trị và văn hóa, xã hội, thể thao”, Thứ trưởng Lan cho biết thêm.

Hòa cùng ngày hội của người khuyết tật

Số lượng NKT được tiếp cận với các chính sách, chương trình chăm sóc NKT của Nhà nước và cộng đồng ngày càng tăng. Hàng năm có hàng triệu NKT được trợ cấp từ ngân sách Nhà nước (trợ cấp xã hội, trợ cấp thương binh, bệnh binh và người hưởng chính sách như thương binh); hàng trăm ngàn lượt người được hỗ trợ chỉnh hình, phục hồi chức năng, được hỗ trợ phương tiện trợ giúp (xe lăn, xe đẩy...); 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã xây dựng mạng lưới cơ sở phục hồi chức năng; Hệ thống giáo dục ngày càng phát triển, giúp cho trẻ em khuyết tật có khả năng có cơ hội được đi học, được phát triển, số NKT được học nghề và có việc làm ngày càng tăng. Các tổ chức của NKT ngày càng được mở rộng ở các tỉnh, thành phố như: Hội người mù, Hội người điếc, Hội người khuyết tật các tỉnh, Hội bảo trợ người tàn tật và trẻ em mồ côi, Hội cứu trợ trẻ em tàn tật, Hiệp hội  sản xuất, kinh doanh của thương binh và người tàn tật... Hiện nay có hơn 15.000 lao động là NKT và khoảng trên 16.000 lao động khuyết tật khác đang làm việc trong các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, hộ gia đình hoặc được hỗ trợ từ Quỹ việc làm. Trong số những NKT nhận được hỗ trợ về dạy nghề và tạo việc làm, có gần 41% nhận được tư vấn về học nghề, tư vấn việc làm và giới thiệu việc làm, gần 18% được miễn giảm học phí... Đáng chú ý số cơ sở dạy nghề ở Việt Nam đã tăng lên cả về số lượng và chất lượng. Tính đến nay có 156 cơ sở dạy nghề tham gia dạy nghề cho NKT, trong đó có 55 cơ sở dạy nghề chuyên biệt, 200 cơ sở có tham gia dạy nghề cho NKT và trên 500 cơ sở sản xuất, kinh doanh của NKT.

Trải nghiệm ngồi xe lăn của đại sứ UNICEF

Mặc dù đã có những kết quả khả quan trong công tác trợ giúp NKT cải thiện cuộc sống mọi mặt của Nhà nước và toàn xã hội, nhưng Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn về kinh tế, hạ tầng cơ sở xã hội thiếu thốn, vì vậy chưa thể đáp ứng thỏa đáng nhu cầu nguyện vọng cấp thiết, chính đáng của NKT. Vẫn còn nhiều NKT sống trong cảnh nghèo, cận nghèo, sức khỏe hạn chế, thất học, thiếu việc làm, chưa tiếp cận được các dịch vụ xã hội và sống phụ thuộc vào trợ giúp của gia đình và xã hội.

Trong những năm tới, Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục thực hiện những cam kết đầy đủ có trách nhiệm được ghi trong Hiến pháp và pháp luật về NKT, cũng như các cam kết của quốc tế mà Việt Nam tham gia, với mục tiêu giúp người khuyết tật ở Việt Nam có cuộc sống tốt hơn, có điều kiện thuân lợi để thực hiện các quyền do pháp luật quy định. “Trước mắt để thực hiện được các điều ước quốc tế và quy định pháp luật về NKT trong thời gian tới, cần có nhiều hơn nữa sự cố gắng của các tổ chức, xã hội, cộng đồng, Nhà nước và chính NKT để họ được hòa nhập vào xã hội tốt hơn”, Thứ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị.

Đại diện UNICEF: "Phải đảm bảo tất cả mọi người, cơ quan cùng hợp tác để xây dựng, thực thi và đảm bảo các chính sách, giải pháp liên quan đến người khuyết tật"

Tại sự kiện, ông Friday Nwaigwe, Trưởng chương trình “Vì sự sống còn và phát triển của trẻ em” của Tổ chức Unicef, cho biết Chương trình nghị sự về phát triển bền vững của Liên hợp quốc của 193 nước tham gia trong đó có Việt Nam thông qua, nội dung của chương trình này là không thể để ai bị bỏ lại phía sau. Chúng ta phải đảm bảo những ai sống trong tình trạng khó khăn, dễ bị tổn thương đều được giúp đỡ để họ có khả năng chống chọi lại với những cú sốc trong cuộc sống của mình bao gồm cả cú sốc về thiên tai. Quan trọng nhấn là tiếp tục nâng cao năng lực quốc gia và địa phương để ứng phó tốt hơn và chuẩn bị tốt hơn, cho các thiên tai, trường hợp khẩn cấp. Bởi đó là nguyên nhân làm cho trẻ em, NKT dẫn đến tình trạng vô cùng khốn khó. Việc biến đổi Việt Nam trở thành quốc gia phát triển bền vững, xã hội phù hợp với tất cả mọi người thì phải đáp ứng tất cả những nhu cầu cũng như là thách thức của NKT và đặc biệt là trẻ khuyết tật. Và, chúng ta phải đảm bảo tất cả mọi mọi người, cơ quan cùng hợp tác để xây dựng, thực thi và đảm bảo các chính sách, các giải pháp mang tính đột phá.

Đăng Doanh