Ngày 16/1/2019, Economist Intelligence Unite (EIU), hãng nghiên cứu thuộc Econnomist Group - Công ty truyền thông sở hữu Tạp chí The Economist công bố báo cáo mang tên Out of the shadows: Shining light on the response to child sexual abuse (tạm dịch: Ra khỏi vùng tối: Tìm hiểu về phản ứng đối với xâm hại tình dục trẻ em), được thực hiện tại 40 quốc gia theo thông tin thu thập của 37 chuyên gia quốc tế đầu ngành. Báo cáo này dựa trên chỉ số điểm chuẩn cấp quốc gia nhằm đánh giá mức độ của các bên liên quan về phản ứng đối với tình trạng bạo lực tình dục trẻ em. EIU chỉ công bố kết quả báo cáo trên mạng chứ không gửi thông tin chính thức đến bất kỳ một cơ quan tổ chức nào của các quốc gia, song một số thông tin chưa thật sự rõ ràng, thỏa đáng. Cục Trẻ em (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) đã có buổi gặp mặt một số cơ quan báo chí để thông tin chi tiết về hoạt động này.

Ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục Trẻ em chia sẻ với báo giới về báo cáo của EIU đã xếp Việt Nam đạt 42,9 điểm trên thang điểm 100, Việt Nam đứng thứ 37/40 quốc gia, đứng sau tất cả các nước cùng khu vực được khảo sát (Philippines vị trí 16, Malaysia thứ 20, Campuchia vị trí 23, Indonesia đứng thứ 32, Trung Quốc 36). Ba nước xếp cuối là Mozambique, Ai Cập và Pakistan trong khi ba nước đứng đầu lần lượt là Anh, Thụy Điển và Canada.

Báo cáo của EIU được thực hiện dựa trên 4 tiêu chí: Môi trường mà việc xâm hại xảy ra cũng như được biết đến; mức độ bảo vệ mà khung pháp lý của một nước có để đối phó với vấn đề; cam kết và khả năng của chính phủ trong việc trang bị cho các thể chế, nhân sự chống lại nạn xâm hại; sự tham gia của các ngành nghề, xã hội dân sự và truyền thông. Điều đáng nói, EIU chấm điểm thành phần về môi trường của Việt Nam là 59, hành lang pháp lý 56 điểm, cam kết và khả năng của Chính phủ đạt 38 điểm; sự tham gia của các ngành nghề truyền thông đạt 17 điểm. Tổ chức này chấm Việt Nam 0 điểm trong việc thu thập thông tin về nạn xâm hại trẻ em; không có cơ quan riêng để thi hành luật về chống xâm hại, chương trình hỗ trợ dành cho đối tượng xâm hại, sự tham gia của giới truyền thông.

“EIU chỉ công bố kết quả báo cáo trên mạng chứ không gửi thông tin chính thức đến bất kỳ một cơ quan tổ chức nào. Kết quả đánh giá của họ rất chung chung, không nêu rõ thời gian cập nhật thông tin số liệu, phương pháp tính toán, trọng số. Chúng tôi đang cân nhắc việc có hay không gửi thông tin phản hồi chính thức đến tổ chức này. Nếu có gửi, chúng tôi yêu cầu họ phải công khai minh bạch nguồn thông tin dữ liệu, phương pháp tính toán để người được đánh giá sẽ biết hạn chế cái gì” - ông Đặng Hoa Nam cho hay.

Phân tích sâu về vấn đề phòng chống xâm hại tình dục trẻ em, theo 04 tiêu chí EIU đánh giá, Cục trưởng Đặng Hoa Nam khẳng định tất cả các số liệu về phòng chống xâm hại trẻ em của Việt Nam đều được cập nhật (đến năm 2018) để có đánh giá. Không những thế, trong những năm qua, Việt Nam đã có những nỗ lực to lớn trong việc phòng chống xâm hại tình dục trẻ em. Từ năm 2015 đến nay, hệ thống pháp luật về bảo vệ trẻ em liên tục được bổ sung, sửa đổi với 03 luật, 02 Nghị định của Chính phủ, 01 Chỉ thị và 02 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về bảo vệ trẻ em được ban hành. Đặc biệt, Luật Trẻ em 2016 được Quốc hội thông qua, ghi nhận toàn bộ quyền công dân, quyền con người của trẻ em được Hiến pháp năm 2013 quy định. Luật trẻ em luật hóa, nội luật hóa tất cả các chuẩn mực quốc tế về quyền trẻ em. Trong Luật Trẻ em 2016 đã quy định quyền trẻ em, trách nhiệm của các cơ quan tổ chức bảo vệ và đảm bảo quyền trẻ em. Ngay sau Luật Trẻ em bắt đầu có hiệu lực, Ủy ban quốc gia về quyền trẻ em được thành lập do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ điều phối trực tiếp những vấn đề về trẻ em cần sự tham gia của các bộ, ngành, tổ chức.

Việt Nam cũng đã công bố tổng đài quốc gia 111 - cho tất cả người dân gọi đến để thông tin, thông báo, tố cáo, tố giác về tình trạng xâm hại trẻ em. Thống kê cho thấy, Tổng đài điện thoại quốc gia về trẻ em duy trì 300.000 cuộc gọi mỗi năm, năm 2018 có 27.407 ca tư vấn, tăng 1.562 ca so với năm 2017, hỗ trợ can thiệp cho 357 ca bạo lực trẻ em và 250 ca xâm hại tình dục trẻ em; Hai Trung tâm hỗ trợ vùng của Tổng đài 111 được thiết lập và vận hành. “Ngoài là kênh giao tiếp giữa giữa cơ quan quản lý Nhà nước với người dân và trẻ em, phía sau tổng đài quốc gia là hàng loạt các quy trình như phối hợp với công an, UBND cấp xã, phường để xác minh, cung cấp các dịch vụ bảo vệ trẻ em. Đó là một trong những tiến bộ đáng ghi nhận”, ông Nam khẳng định.

Không chỉ thế, hệ thống các cơ sở cung cấp dịch vụ cho trẻ em cũng được xốc lại. Cả nước hiện có 34 trung tâm công tác xã hội có hoạt động bảo vệ trẻ em, 116 cơ sở cung cấp dịch vụ trẻ em. Các bộ, trong đó có Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo tăng cường kiểm tra, thanh tra các cơ sở cung cấp dịch vụ về trẻ em để hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, quy định của pháp luật để bảo vệ trẻ em.

Bên cạnh đó, sự tham gia của nhiều tổ chức quốc tế trong và ngoài nước về công tác trẻ em đã được triển khai từ nhiều năm qua. Ngoài sự tham gia nhiệt tình của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (Unicef) từ hàng chục năm qua, nhiều tổ chức trong nước cũng đảm nhiệm công tác bảo vệ, hỗ trợ trẻ em như Hội Bảo vệ quyền trẻ em.

Trong công cuộc đấu tranh phòng chống xâm hại trẻ em, Việt Nam rất cầu thị, hoan nghênh các báo cáo đánh giá nhưng mong muốn việc nghiên cứu cần tiếp cận với các nguồn tin chính thống, có thể không từ Chính phủ Việt Nam nhưng phải từ các tổ chức phi Chính phủ, dân sự hoạt động tại Việt Nam để có được đánh giá chính xác, khách quan. Đây cũng là phản ứng của đại diện Cục Trẻ em đối với đnáh giá 0/100 điểm dành cho Việt Nam ở một số tiêu chí trong báo cáo của EIU như thu thập dữ liệu, bảo vệ trẻ em trên Internet, sự tham gia của truyền thông… Bởi thực tế công tác thu thập số liệu về các vụ việc xâm hại tình dục trẻ em đang được thực hiện qua nhiều kênh thông tin từ: Bộ Công an, Viện Kiểm sát, Tổng đài quốc gia về bảo vệ trẻ em 111, các địa phương, các phương tiện truyền thông đại chúng... theo từng tuần, từng tháng, từng năm. Do đó, nếu chấm 0 điểm công tác thu thập dữ liệu về các vụ việc xâm hại tình dục trẻ em là không chính xác.

Đăng Doanh